Autorka: Ewa Staruch
Osoby z niepełnosprawnościami stanowią istotną zróżnicowaną grupę społeczną, której codzienne wyzwania i potrzeby często są zaniedbane. Wsparcie psychospołeczne odgrywa kluczową rolę w zapewnianiu im pełniejszego, satysfakcjonującego życia.
Wsparcie psychospołeczne to proces interakcji, w którym jednostki odczuwające trudności emocjonalne, społeczne lub życiowe otrzymują wsparcie od innych ludzi, zarówno emocjonalne, jak i praktyczne. Dla osób z niepełnosprawnościami wsparcie to ma istotne znaczenie, ponieważ skupia się nie tylko na aspektach fizycznych, ale także na psychologicznych i społecznych. Rozwój tego pojęcia jest związany z przekonaniem, że niepełnosprawność nie definiuje całej osoby i że każdy zasługuje na pełniejsze i aktywne życie.
Wsparcie psychospołeczne jest kluczowe z kilku powodów. Po pierwsze, pomaga w radzeniu sobie z wyzwaniami emocjonalnymi, które mogą wynikać z niepełnosprawności. Wiele osób doświadcza uczuć takich jak frustracja, smutek czy bezradność, które mogą prowadzić do izolacji społecznej i problemów psychicznych. Wsparcie otoczenia może pomóc w łagodzeniu tych emocji, a akceptacja społeczna powoduje wzrost samooceny osób z niepełnosprawnościami. Działania, które promują akceptację i zrozumienie niepełnosprawności, tworzą bardziej inkludujące społeczeństwo. Wsparcie to może mieć wpływ na zmniejszenie uprzedzeń i stereotypów wobec osób z niepełnosprawnościami.
Wspierać osoby z niepełnosprawnościami można na wiele sposobów.
Wsparcie emocjonalne:
- Słuchanie i wyrażanie empatii – Osoby z niepełnosprawnościami mogą potrzebować kogoś, kto ich wysłucha , zrozumie i udzieli wsparcia w trudnych chwilach.
- Motywacja i wsparcie wzmocnienia – Bliscy mogą pomagać osobom z niepełnosprawnościami w utrzymaniu pozytywnego myślenia oraz budowaniu ich siły wewnętrznej.
Wsparcie instrumentalne:
- Pomoc w codziennych czynnościach – Osoby z niepełnosprawnościami mogą potrzebować pomocy w wykonywaniu codziennych czynności, takich jak ubieranie się, przygotowywanie posiłków czy higiena osobista. Jest to szeroko pojęta poprawa komfortu w funkcjonowaniu codziennym.
- Dostosowanie środowiska – Tworzenie dostosowań w otoczeniu, na przykład w domu lub w miejscu pracy, aby ułatwić osobom z niepełnosprawnościami codzienne funkcjonowanie.
Wsparcie informacyjne:
- Dostarczanie informacji – Osoby z niepełnosprawnościami mogą potrzebować informacji na temat dostępnych usług medycznych, praw i świadczeń, które mogą im pomóc.
- Edukacja – Zapewnienie informacji na temat różnych aspektów niepełnosprawności oraz sposobów radzenia sobie może pomóc osobom z niepełnosprawnościami w zrozumieniu i akceptacji swojej sytuacji.
Wsparcie społeczne:
- Udział w grupach wsparcia – Grupy wsparcia mogą być miejscem, gdzie osoby z niepełnosprawnościami mogą spotkać innych, którzy przeżywają podobne doświadczenia, i wymieniać się doświadczeniami oraz strategiami radzenia sobie.
- Tworzenie relacji – Pomaganie osobom z niepełnosprawnościami w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji społecznych, co może przeciwdziałać izolacji.
Wsparcie zawodowe i edukacyjne:
- Programy szkoleniowe -Osoby z niepełnosprawnościami mogą korzystać z programów edukacyjnych i szkoleń, które pomogą im zdobyć nowe umiejętności i zwiększyć szanse na znalezienie pracy.
- Dostosowanie miejsc pracy i edukacji – Zapewnienie odpowiednich udogodnień w miejscach pracy czy edukacji, takich jak dostępność do infrastruktury dla osób z niepełnosprawnościami.
Wsparcie terapeutyczne:
- Terapia psychologiczna – Osoby z niepełnosprawnościami mogą korzystać z terapii indywidualnej lub grupowej, aby radzić sobie ze stresem, lękiem czy depresją.
- Terapia zajęciowa – Terapia zajęciowa może pomóc osobom z niepełnosprawnościami w rozwijaniu umiejętności społecznych, emocjonalnych i motorycznych.
Badania wykazują, że wsparcie psychospołeczne ma pozytywny wpływ na jakość życia osób z niepełnosprawnościami. Osoby korzystające z tego rodzaju wsparcia często odczuwają mniejszy poziom stresu, lepsze funkcjonowanie psychiczne oraz większą satysfakcję z życia. Długoterminowe zaangażowanie otoczenia w proces wsparcia może pomóc w rozwijaniu umiejętności społecznych, zwiększeniu niezależności oraz osiąganiu osobistego potencjału.
Osoby z niepełnosprawnościami wspierane są w wielu płaszczyznach.
- Organizacje pozarządowe
Istnieje wiele organizacji non-profit, które specjalizują się w wsparciu osób z niepełnosprawnościami. Oferują one różne usługi, takie jak doradztwo, grupy wsparcia, edukację oraz działania na rzecz zmian społecznych. Np.: Fundacja Jim
- Instytucje rządowe
Rządy często tworzą programy społeczne, prawa i przepisy, które mają na celu zapewnienie dostępu do usług zdrowotnych, edukacyjnych, zawodowych i socjalnych dla osób z niepełnosprawnościami. Np..: Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
- Placówki edukacyjne
Szkoły, uniwersytety i inne placówki edukacyjne są ważnymi instytucjami, które mogą dostosować swoje programy i środowisko do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, zapewniając im równy dostęp do edukacji. Np..: Biura ds. Osób z niepełnosprawnością na Uczelniach.
- Centra rehabilitacyjne i terapeutyczne
Takie centra oferują terapie fizyczne, psychologiczne, logopedyczne i inne formy wsparcia terapeutycznego, które pomagają osobom z niepełnosprawnościami w poprawie zdrowia i funkcjonowania. Np.: Fundacja Pomocy Osobom Niepełnosprawnym
- Instytucje zawodowe
Programy szkoleniowe i programy rekrutacyjne w instytucjach zawodowych mogą pomagać osobom z niepełnosprawnościami w zdobywaniu umiejętności i znalezieniu pracy. Np.: Miejskie lub Wielskie Centra
- Grupy samopomocowe
Osoby z niepełnosprawnościami często tworzą grupy samopomocowe, w których mogą dzielić się doświadczeniami, wymieniać radami i wzajemnie się wspierać.
Podsumowując, wsparcie psychospołeczne dla osób z niepełnosprawnościami odgrywa kluczową rolę w poprawie ich jakości życia, zdrowia psychicznego oraz integracji społecznej. Osoby z niepełnosprawnościami często stawiają czoła różnorodnym wyzwaniom emocjonalnym, społecznym i życiowym, takim jak stawienie czoła uprzedzeniom, izolacji społecznej czy trudnościom w komunikacji. Wsparcie psychospołeczne pozwala na przeciwdziałanie tym trudnościom poprzez różnorodne formy działania. Wsparcie psychospołeczne dla osób z niepełnosprawnościami stanowi fundament budujący mosty do pełniejszego życia. Poprzez promowanie zdrowia psychicznego, integrację społeczną oraz rozwijanie osobistego potencjału, tworzy bardziej inkluzywne społeczeństwo, w którym każdy ma szansę na aktywny udział. Kluczowym jest zrozumienie, że wsparcie psychospołeczne nie jest jednorazową akcją, lecz procesem wymagającym ciągłego zaangażowania i empatii. Dążenie do stworzenia bardziej inkluzywnego społeczeństwa, które zrozumie i akceptuje różnorodność niepełnosprawności, wymaga ciągłego zaangażowania jednostek, organizacji i instytucji. Wsparcie psychospołeczne jest kluczowym narzędziem w budowaniu mostów, które pomagają osobom z niepełnosprawnościami osiągnąć pełniejsze i bardziej satysfakcjonujące życie. Np.: Stowarzyszenie Innowacji Społecznych “Mary i Max”
Literatura:
- A. Bieganowska, op. cit., s. 26 i n., K. Kurowski, op. cit., s. 14, C. Barnes, G. Mercer, Niepełnosprawność, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2008, s. 7 i n., M. Karaś, Niepełnosprawność, od spojrzenia medycznego do społecznego i Disability Studies, „Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny” 2012
- Galasiński D., Osoby niepełnosprawne czy z niepełnosprawnością?, „Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania” 2013 (9), nr IV.
- Klimkiewicz L., Nowacki P., Rączka M., Definicja osoby niepełnosprawnej, [w:] K.Jaśkowski (red.), Meritum. Prawo Pracy 2014, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
- Galasiński D., Osoby niepełnosprawne czy z niepełnosprawnością?, „Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania” 2013 (9), nr IV.
- Barnes C., Mercer G., Niepełnosprawność, Wydawnictwo Sic! Warszawa 2008