Autor: Michał Pawłowski
Adaptacja w procesie uczenia się jest jednym z najważniejszych form wsparcia osób studiujących z niepełnosprawnościami w trakcie ich czasu studiowania na uczelniach wyższych. Wybór formy, ale przede wszystkim jej wdrożenie i dopasowanie do rodzajów niepełnosprawności pozwala w sposób efektywny uczestniczyć takim osobom w zajęciach, a co za tym idzie zdobywać efekty uczenia się. Z punktu widzenia takich osób niezwykle istotne jest, aby uczelnia wyższa dawała możliwość wyboru spośród wielu form adaptacji, które są dostosowane do różnych form niepełnosprawności. Należy podkreślić, że niezwykle ważną rolę odgrywają tutaj zaawansowane i nowoczesne technologie, które tworzą nowe formy adaptacji dla wielu grup osób z niepełnosprawnościami, dla których adaptacja była do tej pory bardzo ciężka do osiągnięcia, a czasami wręcz niemożliwa. Poniżej zostaną przedstawione różne formy adaptacji od tych najbardziej tradycyjnych i elementarnych, po te najnowocześniejsze:
- Asystent
Pod względem pomocy przydzielenie osobie z niepełnosprawnością asystenta, który będzie jej pomagał w trakcie zajęć, jak i poza nimi jest jedną z najbardziej efektywnych form adaptacji i pomocy. Istotnym elementem jest, aby taka osoba była zaznajomiona z rodzajem ograniczeń studenta przynajmniej na poziomie elementarnym. Najbardziej korzystne jest, gdy jest to osoba z tego samego kierunku. Do zadań asystenta należy przede wszystkim: nagrywanie zajęć, udostępnianie notatek, pomoc w przemieszczaniu się po uczelni oraz kontakt z nauczycielami akademickimi. Bardzo ważne, aby osoba wybrana na asystenta była realnym wsparciem w procesie uczenia się. Jedną z zachęt do uczestnictwa w takiej pomocy kandydatów na asystentów może być forma zaliczenia praktyk czy ewentualna gratyfikacja ich pomocy ze środków uczelni.
- Dostosowanie materiałów edukacyjnych do formy dostępnej
Przy obecnej szerokiej dostępności programów do tworzenia prezentacji, również programów graficznych, prowadzący zajęcia mogą dostosowywać swoje prezentacje czy inne materiały edukacyjne do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Dla osób niewidomych może to być specjalna grafika wypukła, czy brajl udostępniony na specjalnych tabletach, a dla osób słabosłyszących mogą być udostępniane prezentacje, które formę dźwiękową zastępują formą wizualną. Głównym efektem dostosowania środków edukacyjnych powinien być brak wykluczania osób z niepełnosprawnościami z uczestnictwa w regularnych zajęciach.
- Dostosowanie architektoniczne
Poprawne funkcjonowanie w środowisku uczelnianym nie może się odbyć bez odpowiedniego dostosowania przestrzeni uczelni w taki sposób, by korzystanie z niej przez osoby z ograniczeniem ruchowym odbywało się w sposób jak najbardziej przystępny. Oprócz podstawowych elementów, takich jak winda lub podjazd na uczelni, coraz bardziej popularne stają się tabliczki przy salach w języku Braille’a czy interaktywne mapy w formie aplikacji na telefon czy instruktażu, który przy wykorzystaniu odpowiednich narzędzi technologicznych może być niezwykle pomocnym przewodnikiem podczas poruszania się po terenie uczelni. Coraz częściej funkcjonującym działaniem jest finansowanie kosztów transportu studentów/doktorantów, pracowników prowadzących działalność naukową z niepełnosprawnościami pomiędzy obiektami uczelni, z i do uczelni oraz pomiędzy uczelnią, a miejscem zamieszkania.
Podsumowując, adaptacja osób z niepełnosprawnościami może przybierać różne formy, które powinny być dostosowane do indywidualnych potrzeb w taki sposób, aby w jak najszerszy sposób pozwolić uczestniczyć aktywnie w regularnych zajęciach. Stąd, tak ważna jest współpraca pracowników uczelni odpowiedzialnych za wsparcie osób z niepełnosprawnościami z samorządem studenckim. Taka współpraca powinna odbywać się w sposób ciągły.